Ουρσουλίνες: Η μοναστική ζωή του πολιτισμού

Το παρόν κείμενο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό της Αυτόνομης Πρωτοβουλίας Νάξου «Αντί-Ρηση», στο 2ο τεύχος το Φεβρουάριο του 2005.

Μετά από δυόμισι αιώνες ζωής η μονή των Ουρσουλινών ετοιμάζεται να μετατραπεί σε οίκο ευγηρίας του πολιτισμού του Αιγαίου.

Με τη σύμπραξη του γνωστού συντηρητικού πανεπιστημιακού οπαδού της ανωτερότητας και της θεογονίας της ελληνικής γλώσσας Γ. Μπαμπινιώτη θα ιδρυθεί πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη, θα μετακομίσει το Ιστορικό Αρχείο που φιλοξενείται στο Κάστρο και θα ιδρυθούν παράπλευρες αίθουσες για εκδηλώσεις, σεμινάρια κλπ. Είναι γεγονός και με βάση την έως τώρα εμπειρία, το μόνο ίσως ουσιαστικό που θα προκύψει από αυτήν την ιστορία είναι η αναπαλαίωση του κτιρίου, ενώ η μετέπειτα λειτουργία του δεν θα συντελέσει παρά στον διαχωρισμό και την αποστείρωση που αναπαράγουν οι δημόσιοι χώροι.

Το είδος του πολιτισμού που κυοφορούν επώνυμοι διανοητές, οι οποίοι αντλούν το κύρος τους από το σούσουρο και τις δημόσιες σχέσεις, είναι αυτό της μόνιμης αγρανάπαυσης που συντηρείται από τα διαχρονικά κατορθώματα της φυλής μας. Στην ουσία, το πολιτιστικό τους ιδεώδες δεν κάνει τίποτα άλλο από το να τροφοδοτεί όλον αυτό το συρφετό που συνιστά το ιδεολογικό και πολιτιστικό οπλοστάσιο της εξουσίας.
Η εμπλοκή του πρύτανη του Πανεπιστημίου Αθηνών Γ. Μπαμπινιώτη δεν εκπλήσσει, ακριβώς γιατί ο συγκεκριμένος μανδαρίνος διανοούμενος έχει διευρυμένο εύρος ενδιαφερόντων, πάντοτε υπό το πρόσχημα την ενίσχυση της πνευματικής ζωής του τόπου και της ομαλότητας και ευταξίας της πανεπιστημιακής κοινότητας. Γι’ αυτό, λοιπόν, το περασμένο καλοκαίρι πρωταγωνίστησε στην εκδίωξη φοιτητών από φοιτητική εστία (οι τελευταίοι μάλιστα προέβησαν και σε κατάληψη της πρυτανείας), ενώ επιδεικνύει μια ιδιαίτερη εμμονή ενάντια στους καταληψίες (άνεργους, εργαζόμενους και φοιτητές) σε κτίριο επί της οδού Λ.Καραγιάννη και Δροσοπούλου. Ας σημειωθεί ότι, το εν λόγω οίκημα παρέμενε από το 1960 έως το 1988 (όταν και έγινε η κατάληψη) έρημο και εγκαταλελειμμένο παρόλο που προοριζόταν για άπορους φοιτητές.

Δεν είναι τυχαία, λοιπόν, η εκκένωση της Σχολής των Ουρσουλινών από τα άτομα και τις συλλογικότητες που στεγάζονταν και δραστηριοποιούνταν επί χρόνια στο κτίριο (ανάμεσα στους οποίους ήταν και η Αυτόνομη Πρωτοβουλία Νάξου). Σκοπός των αρχών ήταν η κατάλυση της οποιασδήποτε δυνατότητας συλλογικής και ζωντανής απόπειρας που συμβαίνει έξω από τα στενά και αυστηρά καθορισμένα πλαίσια και τις διαμεσολαβημένες - εξαρτημένες σχέσεις των συλλόγων και των τοπικών φορέων.

Η εκκένωση της σχολής εν μια νυκτί είναι χαρακτηριστικό της επιθετικής πολιτικής του Δήμου. Ακόμη και σε πολιτικά ουδέτερες ομάδες, όπως η Κινηματογραφική Λέσχη της Νάξου, δόθηκαν ασφυκτικά χρονικά περιθώρια για να βρουν άλλον χώρο που θα στεγάσει το τεχνικό και άλλο υλικό απαραίτητο. Η στάση των αρχών είναι άλλο ένα δείγμα του διττού και υποκριτικού τους ρόλου, που από τη μία είναι πρόθυμες να καρπωθούν την υπεραξία από το μεράκι και τη δουλειά της Λέσχης και άλλων ανάλογων συλλόγων, και από την άλλη αδιαφορούν όταν δεν εξυπηρετούνται τα συμφέροντά τους.

Το 1944, μετά το βομβαρδισμό και την καταστροφή της Μονής από συμμαχικά αεροπλάνα στη διάρκεια μαχών με τους εναπομείναντες Γερμανούς της Νάξου, οι λιμοκτονούντες και στερημένοι χωρικοί όρμησαν και απαλλοτρίωσαν ότι πολύτιμο βρήκαν στη Σχολή. Αν η απαλλοτρίωση από τους αναξιοπαθούντες Νάξιους είναι δικαιολογημένη, αν όχι επιβεβλημένη, επ’ ουδενί δεν μπορεί να πει κανείς το ίδιο για τους χορτάτους δημοτικούς παράγοντες που συμπεριφέρθηκαν σαν τσιφλικάδες που εποπτεύουν την περιουσία τους, παραβίασαν αίθουσες και οικειοποιήθηκαν προσωπικά αντικείμενα καλλιτεχνών εν είδει τάχα ενοικίου…

Είναι γεγονός, ότι και στο παρελθόν πολλοί σύλλογοι και άτομα που επιθυμούν να λειτουργούν με κάποια σχετική αυτονομία όσον αφορά στις αρχές, είχαν διερευνήσει τη δυνατότητα για την ύπαρξη κάποιου ενιαίου χώρου που θα μπορούσε να στεγάσει τις ανησυχίες, τη δημιουργικότητα και τις δραστηριότητές τους. Η Σχολή των Ουρσουλινών ήταν ένας τέτοιος χώρος, και ενίοτε εκπλήρωσε αυτό το ρόλο. Ο συμβιβασμός, η μοιρολατρική αποδοχή των σχεδίων του Δήμου και η απογοήτευση δεν αρμόζουν σε ανθρώπους που επί χρόνια δραστηριοποιούνται με κέφι, όρεξη και ζωντάνια προκειμένου να δώσουν διέξοδο επικοινωνίας, κοινωνικότητας και ανταλλαγής, κόντρα στην αφασία, την αλλοτρίωση και την απομόνωση της κοινωνίας μας.

Αυτοί που σήμερα αναγορεύονται σε φαροφύλακες του πολιτισμού είναι οι ίδιοι που εκποιούν κάθε έννοια πολιτισμού μέσα από τις κακόγουστες αναβιώσεις εθίμων και τις εύπεπτες εκδηλώσεις για δημόσια κατανάλωση και εφησυχασμό. Είναι οι ίδιοι που έχουν συντελέσει τα μάλα στο κατακερματισμό και τη διατάραξη των κοινωνικών δεσμών με την πολιτική της άνευ όρων ανάπτυξης και την παράδοση στην τουριστική μονοκαλλιέργεια. Γιατί ο πολιτισμός δεν παράγεται στα μουσεία και τις βιβλιοθήκες αλλά μέσα από σχέσεις ζωντανές, με την σφυρηλάτηση σχέσεων αλληλεγγύης μέσα στο πεδίο του κοινωνικού ανταγωνισμού, σε συνθήκες, δηλαδή που δημιουργούν ανατροπές καταστάσεων και όχι στην ευταξία και στον θάνατο της μουσειοποίησης.

ΝΑ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΟΥΜΕ ΕΜΠΡΑΚΤΑ ΤΟΥΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ